Pinksteren: de talen van de Geest (22-23 mei 2021)

De Paaskring loopt op zijn einde. In de liturgie wordt met Aswoensdag een lange, kronkelige, geladen tocht aangevat, vertrekkend bij de oproep van Jezus om tot de kern van het geloof te komen, ver weg van allerlei uiterlijk vertoon. Zijn radicale oproep leidt tot zijn terechtstelling en zijn dood op het kruis. Pasen is een keerpunt: de dood heeft niet het laatste woord. Jezus is opgestaan, het graf blijkt leeg te zijn. De leerlingen sluiten zich op en weten zich geen raad. Jezus verschijnt onder hen en moedigt hen aan. Pinksteren is de ultieme aanmoediging. De Zoon is van de aarde opgestegen en nu is het tijdperk van de Geest begonnen, de tijd van de Kerk, van het Volk van God onderweg. 

Zichzelf overstijgen

De Geest doet de leerlingen de deuren opengooien en opnieuw zonder vertwijfeling of aarzeling volmondig verkondigen dat Jezus is verrezen en welke wonderlijke zaken Hij heeft gezegd en verricht. 

In Jeruzalem worden veel talen gesproken. Er zijn veel culturen en overtuigingen samen. De Geest doet de leerlingen in alle mogelijke talen spreken over Jezus. De Blijde Boodschap is dan ook gericht aan iedereen. Het is geen voorrecht voor een kleine uitverkoren groep. Werkelijk iedereen wordt aangesproken. De Geest doet de leerlingen handelen en spreken zoals ze uit zichzelf nooit hadden gedaan. Dat is de meerwaarde van de Geest, ook in onze Kerk. God spreekt doorheen je woorden en je daden. 

Zelfzucht en eigendunk

Wanneer de Geest je inspireert, maak je van Christus' Boodschap niet je eigen verhaal met de accenten die jij belangrijk vindt en aan anderen wil opleggen. De Geest staat haaks op zelfzucht en eigendunk. Veel geloofsdiscussies ontstaan wanneer mensen hun eigen accenten gaan leggen in Gods Woord, aan de hand van een selectie van Schriftpericopen en "highlights", die ze vaak ergens aangereikt kregen op voorhand. Dat is niet het werk van de Geest. De Geest brengt ons samen en overstijgt onze eigen interpretatie op majestatische wijze. Dit is een belangrijke les in nederigheid: wanneer ik in God geloof, dan bepaal ik God en zijn Boodschap niet, maar stel ik me open.

Wie in de Geest leeft, streeft naar eenheid en naar mensen samenbrengen. Paulus waarschuwt al heel vroeg voor afgunst, partijzucht en scheuringen (Galaten 5, 16-25). En terecht, want de vroege Kerk, die vaak wat idyllisch wordt voorgesteld als de pure, prille geloofsgemeenschap die in eenvoud samenkomt, is in grote mate onderhevig aan onderlinge discussies en de dreiging tot een afscheuring is nooit ver weg. Paulus is duidelijk: dat is niet het werk van de Geest. 

Niet toevallig somt Paulus in zijn Galatenbrief de vruchten van de Geest op: liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtheid en ingetogenheid. En ze zijn allemaal even belangrijk en onmisbaar. Het is niet degene die het luidst schreeuwt, niet degene die het meest extreme standpunt inneemt of die zichzelf macht toeëigent die gelijk heeft. Absoluut niet! 

Kom, heilige Geest!

Wie de vruchten van de Geest in zijn spreken en handelen veruitwendigt en deelt met zijn naasten, maakt de grootste kans om te spreken geïnspireerd door de Geest. Laat die Geest die samenbrengt, viert en verkondigt over ons komen! Kom, heilige Geest, onze Trooster, Schepper en geestelijke Leider!

Pinksternovene: Kom, heilige Geest (14-22 mei 2021)

Lees bij dit gebed: 1 Korintiërs 12, 4.7-9.11.

Kom, heilige Geest,

herschep ons tot nieuwe mensen.

Geest van liefde,

maak ons gedreven in naastenliefde en empathie.

Bevrijd ons van liefdeloosheid

ten opzichte van onszelf, onze naasten en de wereld,

en van angst en wantrouwen voor de anderen.

Geest van vreugde,

laat ons toonbeelden zijn van blijmoedigheid en optimisme.

Houd ons ver van koele onverschilligheid,

van somberheid en van kortzichtigheid.

Geest van vrede,

doe ons hunkeren naar tolerantie en gelijkwaardigheid.

Behoed ons voor kortzichtigheid,

koppigheid, afkeer en onenigheid.

Geest van geduld,

help ons zoeken naar zin en naar stilte.

Bevrijd ons van hebzucht en materialisme,

en van de gejaagdheid van onze tijd

die ons weg houdt van God. 

Geest van vriendelijkheid,

inspireer ons met vriendschap en goede wil.

Houd ons ver van zelfgenoegzaamheid en afgunst,

en van onverschilligheid

voor de noden van onze medemensen.

Geest van goedheid,

maak ons bedreven in naastenliefde en solidariteit.

Behoed ons voor eigenbelang, zelfzucht en nijd,

vooroordelen en kwaadsprekerij. 

Geest van geloof,

begeester ons met het Woord van God.

Bevrijd ons van twijfel en besluiteloosheid,

van fanatisme en dweperij met idolen. 

Geest van zachtmoedigheid,

schenk ons goedhartigheid en vergevingsgezindheid.

Houd ons ver van haatdragendheid en wrok,

van sensatiezucht en partijdigheid. 

Geest van matigheid,

omgord ons met respect en bescheidenheid.

Behoed ons voor gulzigheid

ten koste van onze naasten en van onze aarde,

en voor zelfzucht en zelfmedelijden. 

Kom, heilige Geest,

onze Trooster en Helper,

sta ons bij en vuur ons aan. 

Amen. Alleluia!

Gebed voor de Pinksternovene (14-22 mei 2021)

In de periode tussen Hemelvaartsdag en Pinksteren is het zinvol om een Pinksternovene te bidden: een negen dagen durend gebed dat je voorbereidt op het hoogfeest van de heilige Geest. Een Pinksternovene begint daags na Hemelvaart, op vrijdag, en eindigt daags vóór Pinksteren. Misschien kan je dagelijks dit gebed bidden, gebaseerd op 2 Korintiërs 3:

Geest van God,

bevrijd ons, breek ons los

uit de donkere macht van de gewoonte,

uit de leegte van letters in steen gehouwen,

en de verstarring die ons overmant

als we ons vastklampen aan levensloze regels.

Herschep ons tot hoopvolle mensen,

tot dienaars van het Nieuw Verbond

dat in Jezus Christus is begonnen.

Want de letter doodt,

maar de geest van de Wet doet leven.

Openbaar uw grenzeloze wijsheid,

heilige Geest, stuur ons aan,

breng ons dichter bij Christus, onze Heer,

doe ons meer op Hem gelijken,

inspireer ons en maak ons nieuw!

Geest van God,

houd ons geloof levend.

Amen.

(Bron gebed: VANNECKE Sven, U zeg ik dank, Averbode, 2018.)

Vijfde zondag van Pasen: een metafoor (1-2 mei 2021)

Jezus laat zich zelden verleiden tot zware theologische uiteenzettingen. Hij spreekt liever in beelden. Een metafoor vertelt vaak op een vereenvoudigde manier hoe ingewikkelde zaken functioneren,  zodat jong en oud begrijpt waar het over gaat. Het doet er niet toe of je een denker bent of een doener, of je hoog opgeleid bent of levenswijsheid hebt verzameld: het verhaal van de wijnbouwer en de wijnstok is voor iedereen helder en duidelijk.

• Voor de lezingen van de vijfde zondag van Pasen: klik hier.

Stel: de Vader in de hemel is een wijnbouwer. Dan is de Zoon de ware wijnstok, Gods bron van geloof op aarde. De volgelingen van Jezus zijn dan de ranken, ze dragen vruchten en worden gevoed door Gods Woord. Ze worden bijgesnoeid om meer vruchten te dragen. Het is een mooie beeldspraak.

Verbondenheid

Meteen vertelt Jezus iets over zichzelf en over ons, mensen. Hij noemt zichzelf de ware wijnstok. Er zijn nog veel andere wijnstokken, maar expliciet zegt Hij daar niets over. Zijn volgelingen noemt Jezus de ranken. Hij zegt niet: “Jij bent een rank, Petrus, en jij ook Jakobus, en...” De ranken behoudt Jezus in het meervoud. Toch verduidelijkt Hij dat de ranken niet allemaal identiek dezelfde zijn. Ieder mens is anders: anders dan zijn naasten, en anders dan Jezus zelf. Niemand wordt gevraagd om zijn of haar persoonlijkheid te negeren of te ontkennen of op te heffen in functie van het groter geheel. Wel is de eenheid – onderling én met God – bepaald door Jezus en zijn leer en door de manier waarop wij er mee omgaan. Wij zijn met Jezus verbonden en zo ook met de Vader. We zijn langs Jezus bovendien met elkaar ook verbonden.

Jezus verlaat het niveau van het beeld en gaat dieper in op de betekenis. “Blijf in Mij, dan blijf Ik in jullie.” Wanneer wij Jezus in ons leven toelaten en zijn woorden (of beter: zijn leer) overdenken en er naar trachten te leven, dan volgen we niet alleen de Mensenzoon, maar verheerlijken wij daarmee ook de Vader.

Verantwoordelijkheid

Wie niet verbonden leeft met Jezus, die verdort in de beeldspraak en wordt in het vuur gegooid. Hier komen we bij een kritiek punt in het verhaal. Iedere mens krijgt een verantwoordelijkheid toebedeeld in de metafoor. Het kan niet altijd “vrijheid-blijheid” zijn. Mensen op hun verantwoordelijkheid wijzen, is overigens geen negatief gegeven. Het biedt kansen. Om het met de beeldspraak te zeggen: God, de wijnbouwer, heeft Jezus niet als wijnstok in de aarde geplant opdat Hij ranken zou kunnen weggooien. 

Dat is niet het doel, het kan zelfs niet beschouwd worden als zijdelings voordeel. Ranken worden enkel en alleen verwijderd als het niet anders kan. De Vader, en de Vader alleen, bepaalt wanneer dat onvermijdelijk is. Dat is meteen een duidelijke oproep om onze waarschuwende wijsvinger naar anderen toe vlug weer uit de lucht te halen en ons te richten op onze eigen opdracht.

Een verhaal over groeikansen

De boodschap is niet veroordelend en negatief, maar dynamisch en positief. Als je je verbonden weet met Jezus en met zijn leer, dan zal je ongetwijfeld vruchten dragen. Perfectie bestaat niet en wordt dus ook niet verwacht. De ware kracht van het geloof zit in de groeikansen. Vandaar dat Jezus ook een beeld gebruikt dat verbonden is met groei in de natuur. Die groei wordt verder bewerkstelligd door de Geest, wiens komst wij met Pinksteren vieren.

Laat je dus voeden door Christus, vertrouw op de wijsheid van de Vader. Dan mag je vragen wat je nodig hebt. Dan kan je doorgroeien tot voorbij je eigen verwachtingen, niet alleen als individu, maar ook als gemeenschap.