We hebben het vandaag over één Bijbelvers, niet meer en niet minder. Soms volstaat één vers. Een omhaal van woorden is immers vaak een veeg teken dat ijdelheid en zelfgenoegzaamheid op de loer liggen (Matteüs 6, 7).
- Voor de lezingen van deze zondag: klik hier.
Het Woord is levend en het is krachtig. Het is geen dode letter en geen lauwe soep. Levend staat inhoudelijk voor "vlug", krachtig betekent "actief". Het Woord van God is scherper dan een tweesnijdend zwaard. Het Woord zet Gods Boodschap op het scherpst van de snee, om in de beeldspraak te blijven.
Helder en klaar
Inderdaad, Jezus heeft ons geen vage, onduidelijke uitspraken nagelaten op zijn weg naar Jeruzalem. Het was niet onbegrijpelijk moeilijk, maar helder en klaar, toegepast op ons leven.
Dat is een dankbare gave van God aan ons allen. Jezus heeft de essentie van het geloof haarfijn aan ons uitgelegd. In alles wat we denken, doen en laten, horen we God lief te hebben en onze naasten zoals onszelf (Marcus 12, 30,31). Keer op keer komt Jezus' boodschap terug op deze kernachtige boodschap. De profeet Jesaja bereidt de verkondiging van de Heer al voor, met even scherpe taal (Jesaja 49, 2).
Er staat een belangrijke nuance eerder in de Hebreeënbrief. Hoe scherp en penetrant het Woord van God ook moge zijn: zonder geloof komt het de mens niet binnen (Hebreeën 4, 2). De mens is vrij om in te gaan op het aanbod of (nog) niet. God wil geen plicht en evidentie zijn, maar een bewuste, weloverwogen keuze.
Ziel en geest
Wanneer de mens het toelaat, dringt het Woord door tot het raakpunt van ziel (psychè) en geest (pneuma). De ziel is verbonden met het lichaam: het denkt over onze ervaringen en gevoelens vanuit ons lichaam. De ziel is verbonden met de aarde, met onze belichaamde ervaring van het veranderlijke. De geest daarentegen is verbonden met het spirituele en heeft voeling met de heilige Geest, met onze geestelijke ervaring van het eeuwige.
Vervloekte vrijheid?
De mens is drager van de vrijheid en blijft diep vanbinnen als een eeuwige twijfelaar door het leven gaan, beïnvloed door het lichaam waarin hij of zij leeft en de moeilijk vertaalbare gewaarwording van het eeuwige. De vrijheid, ons door God gegeven, wordt wel eens een giftig geschenk genoemd, een veroordeling.
De Franse filosoof Jean-Paul Sartre (1905-1980) was hier sterk van overtuigd. De mens wil sterk en onveranderlijk zijn (être en soi) zoals een steen onveranderlijk steen is. Een steen is niet "een beetje steen", een steen "neigt niet naar het steen-zijn". Een mens blijft in alles wel altijd "een beetje" (être pour soi): een beetje consequent, een beetje vilein, een beetje liefdevol, een beetje wispelturig, een beetje doordacht, een beetje eerlijk. Bij de mens blijft het altijd bij streven naar perfectie en idealen, we worden ze nooit ten volle. Dat is eigen aan het mens-zijn.
Geweten
Nu raakt het Woord van God het samenkomen van ziel en geest. Waar tijd en eeuwigheid elkaar raken in ons binnenste, daar raakt God ons aan. Mogen we dit punt ons geweten noemen? Wellicht wel. Ons geweten is immers onze innerlijke kracht ten goede, het beste van ziel én geest. Net zoals merg en been sàmen ons skelet vorm en kracht geven.
In onze vrijheid mogen we ons aangestuurd weten door God, die onze verwarring kent en doorziet. Daar is het Woord ook precies op gericht: de mens begrijpt waar het over gaat omdat God op "didactische" wijze heeft gesproken in de tijd vóór de komst van de Mensenzoon én in de verkondiging van Jezus zelf.
Wanneer wij naar het Woord luisteren en ons geweten er door laten voeden, dan komen we dichter bij God en zijn Woord. Daartoe hoeven we ons menselijk bestaan niet te ontkennen. Evenmin mogen we achter onze zwakheden schuilen als makkelijk excuus.
Dit alles is ons meegegeven in één vers. Klaar en duidelijk, maar bijzonder bondig. Een korte processie van veelzeggende woorden gaat langs ons voorbij. Het is aan ons om goed op te letten en "bij de les te blijven". In één vers ontvangen we een wijze levensles, levend en krachtig als Gods Woord zelf.