Jezus verschijnt te midden van zijn leerlingen, die zich nochtans stevig hebben opgesloten uit angst voor het volk dat riep om Jezus' kruisiging en de religieuze leiders die Hem hadden aangeklaagd. Hij wenst hun vrede toe, tot tweemaal toe. Maar wat bedoelt Jezus hier mee?
- Voor de lezingen van Beloken Pasen: klik hier.
Verschijning
“Ik wens jullie vrede.” (Johannes 20, 19d) Dat is het eerste wat Jezus tegen zijn leerlingen zegt. Ze hebben zich opgesloten uit angst. (Johannes 20, 19b) Nogmaals zegt Jezus: “Ik wens jullie vrede.” (Johannes 20, 21a) Vrede staat centraal in die eerste verschijning aan de leerlingen. Zonder vrede zijn we verloren.
Maar wat bedoelt Jezus met die ‘vrede’ (in het Grieks: ‘eirènè’) die Hij zijn leerlingen toewenst? De apostelen leven niet bepaald op voet van oorlog met elkaar. Ze zijn verenigd, ze zijn samen. Het is de angst die hen verenigt op dat moment, en het gevoel van verlatenheid. Jezus wenst de leerlingen ‘alle goeds’ toe: harmonie met zichzelf, met de anderen en met God, vrede in het hart. Je zou ‘vrede’ kunnen vertalen als welzijn, zowel lichamelijk als materieel.
Gegroet
‘Ik wens je vrede’ is een typische joodse begroeting van gemoedelijke, familiaire aard (in het Hebreeuws: ‘sjaloom elechem’). Eigenlijk zoals wij elkaar ‘goeiedag’ zeggen en daarmee letterlijk de ander een goede dag toewensen. De Verrezene begroet de apostelen als vrienden, zoals Hij voorheen deed. Ze blijven Vrienden van Christus.
De begroeting maakt voor de lezer duidelijk dat Jezus niet verschijnt als een stilstaande beeltenis, maar levend en sprekend. Hij is de ruimte binnengekomen ondanks de gesloten en gebarricadeerde deuren. (Johannes 20, 19b) Hiermee is het bovenmenselijke van de verschijning meteen duidelijk. Zijn begroeting toont tegelijk de menselijke kant van Christus. De apostelen vertegenwoordigen alle volgelingen van Jezus Christus. Ook aan ons allen wordt vrede toegewenst.
Verandering
Met de ‘vrede’ wil Jezus een einde maken aan het verdriet van de apostelen. Goede Vrijdag heeft droefheid in hun hart gestort. Nu mag er weer vrede zijn, en vrede gaat gepaard met vreugde. Het onrecht is beslecht, het kwaad heeft niet gewonnen.
De leerlingen mogen hun handen in zijn wonden leggen: Hij is de Gekruisigde, maar Hij heeft de kruisdood overwonnen en Hij leeft! (Johannes 20, 27) Tomas is er niet bij en weigert pertinent te geloven wat de apostelen hem bij zijn terugkomst vertellen. (Johannes 20, 24) Daarom verschijnt Jezus nogmaals als Tomas wel aanwezig is, opnieuw wenst Hij vrede. (Johannes 20, 26-27) Voor Jezus is het belangrijk dat de apostelen eensgezind zijn en dat er geen twijfel is.
Zending
Hij gaat beide keren in hun midden staan om te spreken. De Verrezene herneemt zijn centrale positie. Hij zal hen verder leiden, maar op een nieuwe wijze. Daartoe zendt Christus de leerlingen plechtig: “Zoals de Vader Mij heeft uitgezonden, zo zend Ik jullie uit.” (Johannes 20, 21)
In tegenstelling tot zijn begroeting, is deze zending op geen enkele wijze te interpreteren als een alledaagse uitspraak. De Kerk in haar huidige vorm krijgt vorm. Dat wordt nog duidelijker wanneer Jezus blaast over de leerlingen en zegt: “Ontvang de heilige Geest.” (Johannes 20, 22) Het tijdperk van de Geest breekt aan, het tijdperk van de Kerk van Christus. Jezus spreekt performatief: Hij zegt en het gebeurt daardoor ook meteen.
Déjà-vu
Jezus' begroeting is trouwens helemaal niet zo banaal als men op het eerste zicht zou denken. Hij heeft niet de gewoonte om een banale uitspraak te herhalen. Dit is een teken. De leerlingen zullen immers zeker teruggedacht hebben aan een eerder gesprek met Jezus. Daar kondigt Hij aan dat Hij terug naar zijn Vader gaat. Hij zegt hen dan: “Vrede laat Ik jullie na, mijn vrede geef Ik jullie.” (Johannes 14, 27) Die vrede kan de wereld niet geven aan de apostelen.
Daarom komt de Verrezene onder hen: om hun die vrede te geven. Zijn schijnbaar alledaagse groet is dus heel betekenisvol. Jezus vermeldt in dat eerdere gesprek ook dat Hij de heilige Geest zal zenden om hen te vergezellen in wijsheid en inzicht. (Johannes 14, 26) Dat gebeurt dan ook.
Groet
Paulus groet zijn lezers bij het begin van zijn brieven doorgaans met “Genade (zij u) en vrede.” (bv Filippenzen 1, 2 en Efeziërs 1, 2) en bij het afsluiten met: “De genade (van de Heer Jezus Christus) zij met u.” (Filippenzen 4, 23 en Kolossenzen 4, 18) Het zijn wensen van gelovig welbevinden.
Bij het afsluiten van de tweede brief aan de christenen van Korinte gebruikt hij een bijzonder uitgebreide groet: “De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de eenheid van de heilige Geest zij met u allen.” (2 Korintiërs 13, 13) Het mag een inspirerende theologisch-poëtische omschrijving zijn van de toestand van vrede die Jezus toewenst: in Christus’ genade mogen leven, zich geliefd weten door de Vader, en verenigd zijn met elkaar in de heilige Geest.