Koningen en prinsessen zijn figuren die we kennen uit
sprookjes. Sprookjes gaan vreemd genoeg nooit over presidenten. Zelfs in onze nuchtere en
transparante tijden, blijft rond de monarchie een zweem van mysterie hangen. De
vorst is een symbolische, verbindende figuur. Tegelijk worden vorsten geassocieerd met blinkend
goud en dure interieurs. Een vorst is werelds en onwerelds tegelijk. Wanneer
dat koningschap met Christus wordt verbonden, dan stoten we in onze dagen op heel
wat vragen. Een Amerikaan vertelde me ooit dat het voor hem beslist makkelijker
is om het feest van Christus, Koning van het Heelal te vieren, dan voor mij. Wellicht heeft hij gelijk. Ik
heb ook een aardse koning. Ons beeld van een vorst is al heel concreet ingevuld.
President
Een koning is geen president. Een president wordt verkozen
door de bevolking en heeft een tijdelijke opdracht, voor een vooraf bepaalde
periode. Vaak kan een president herkozen worden voor een tweede ambtstermijn,
maar daarna niet meer. Dat leidt ertoe dat een president veel aandacht moet besteden aan zijn persoonlijke populariteit. Hij kan electoraal maar beter de
vinger aan de pols houden en populaire beslissingen nemen, desnoods ten koste
van de duurzaamheid. Wanneer men ontevreden is over het beleid, wordt iemand
anders verkozen. Presidenten zijn bij wijze van spreken een wegwerpartikel.
Het gevaar bestaat bovendien dat men op basis van
sloganeske beloften en populaire praatjes kiest voor de grootste jandoedel omdat
die op dat ogenblik het beste alternatief lijkt te zijn. En narcisten, zo weten
we, zijn vaak gewiekste populisten. In een democratie krijgen de leiders de
leiders die ze verdienen, simpelweg omdat ze hen zelf kiezen. Veel mensen zijn
helaas wispelturig en nalatig als het gaat over het kiezen van hun leiders: te
beïnvloedbaar voor zoete praatjes, te ongeïnteresseerd om diep en kritisch na te denken
en te zelfzuchtig om een maatschappelijk verantwoorde keuze te maken.
Jong
Jezus noemen we absoluut geen president. Jezus is niet
verkozen, maar uit genade van Godswege aan ons geschonken, ons gratuit gegund. Hij is niet gekomen
om de mensen welgevallig te zijn. Hij is op aarde geboren vanuit Gods bekommernis
voor de mensen, die de weg kwijt zijn en in duisternis ronddwalen. (Jesaja 9, 1-2) Hij is van God gezonden om bij te
sturen wat scheefgegroeid is. (Jesaja 9, 15) God doet wat Hij belooft. Die Jezus
wordt feestelijk ‘Koning’ genoemd vandaag.
Dit feest is afgekondigd in 1925 onder Pius XI. Het was nauw verbonden met de spiritualiteit van het heilig Hart van Jezus. In een vlug seculariserende wereld moest dit feest de allesomvattende betekenis van Christus in de verf zetten. Vandaar dat Hij de Koning van het heelal wordt genoemd.
Koning
Een koning is geen president. In tegenstelling tot een president ontvangt een koning zijn mandaat uit geboorte: het koningschap is erfelijk. De eerstgeborene maakt aanspraak op de troon. In onze streken hoeft het niet langer de eerstgeboren man te zijn, maar de eerste ‘telg’. Een vorst of vorstin wordt niet gekozen. Wie de volgende monarch wordt, is niet bepaald door diens persoonlijke talenten, interesses of voorkeuren.
Toch kan een vorst tegenwoordig niet zomaar zeggen of
doen wat hij of zij wil. De tijd van wrede koningen is lang voorbij. De rol van
een Westerse monarch is beperkt en welomschreven. De monarchie stoelt overigens op de
goedkeuring van het volk. De vorst of vorstin regeert over een land en zweert
de wetten na te leven en de landsgrenzen te bewaren. Het is een begrensd
koningschap in tijd en in ruimte.
Niet van deze wereld
Christus’ koningschap is van een heel andere aard. Zijn
Koningschap is niet van deze wereld. (Johannes 18, 36) Dat betekent weliswaar
niet dat de wereld buiten zijn Koningschap staat of uitgesloten is uit het Koninkrijk. Zoals de Vader de
Schepper is van hemel en aarde, van al wat is, zo is Christus de Koning van het
heelal. Deze theologische metafoor wil de verhevenheid van Christus benoemen:
in Liefde en in Wijsheid overstijgt Hij het hele universum. De hele schepping
moet buigen voor zijn heerlijkheid van Jezus Christus en voor zijn heilige Naam. (Filippenzen 2, 10-11)
Tegelijk is het koningschap van Christus een dienst in grote nederigheid. Niet voor niets draagt Hij een doornenkroon voordat Hij aan een kruis wordt genageld. (Johannes 19, 1-5) Niet voor niets heeft Hij daaraan voorafgaand de voeten van zijn leerlingen gewassen. (Johannes 13, 3-5)
In dit
koningschap weerklinkt duidelijk de heimwee van het joodse volk naar de hoogdagen van koning
David. Christus brengt deze hoogtij terug. In christenen leeft een diepe wens om dicht bij Christus te zijn: door terug te kijken, maar ook vooruit. Jesaja vertelt hoe God, die Koning is, Allerheiligst en Schepper,
iets nieuws zal verrichten. Het ontkiemt al en draagt vrucht in Christus.
(Jesaja 43, 15-19) Zo zal Christus de Messiaanse taken op zich nemen van Koning, Priester en Profeet. Zo mogen wij deelachtig zijn aan het Rijk, dat steeds meer werkelijkheid wordt.
Vredevorst op Davids troon
Het feest van Christus Koning beëindigt het kerkelijk jaar. Het is de laatste
zondag door het jaar. Tegelijk leert dit feest ons dat er geen begin of einde
is. Dit feest legt immers de grondvesten voor de advent van het nieuwe liturgische jaar. De Vader zendt de Messias die men zo vurig verwacht, de
Redder van geloof en wereld. Een Koning mogen wij weldra verwachten. Vandaag
mogen we zijn koningschap alvast vieren.
Over ruim een maand zullen we met Jesaja Gods belofte opnieuw werkelijkheid zien worden. Er wordt een Kind geboren, een Zoon wordt ons geschonken. Hij zal de Vredevorst zijn. Hij zal zitten op Davids troon. (Jesaja 9, 6-7) Er is een spirituele draad gespannen tussen Christus Koning en Kerstmis: de advent. Die begint een week na Christus Koning. De verwachting van het Rijk Gods – ooit ver weg, maar ook nu al op aarde – geeft de korte, duistere winterdagen een bijzondere diepte.
Vandaag vieren we dat Christus onze Koning is, de Vredevorst van een zalig Land. Dat Rijk bevindt zich in de ongrijpbare eeuwigheid, maar het ontstaat al hier op aarde, in tijd en ruimte. Hoe dan? Heel eenvoudig: in alles wat we doen voor de kleinsten, de minsten, de meest hulpbehoevenden onder ons. (Matteüs 25, 34-40) Daarin dienen we onze Koning: niet met grote lofdichten aan Hem, maar door armen te eten en te drinken te geven en kledij, vreemdelingen te verwelkomen, zieken en gevangenen te bezoeken en bij te staan. In onze barmhartigheid groeit het Rijk Gods hier op aarde. Het zalig Land begint al hier! Merk je het niet?