Wat is wijsheid? Het is een vraag van alle tijden. In het Eerste
(Oude) Testament vinden we bij de apocriefe geschriften – de aanvullende boeken,
bij wijze van spreken – het boek Wijsheid, dat precies die vraag stelt vanuit
een theologisch oogpunt. Wijsheid wordt door de schrijver gezien als de hoogste kennis die een mens kan nastreven, een geschenk van God aan onze wereld. Die wijsheid ontvangt men door interesse en uit zich in het naleven van de Wet. Het klinkt toch wat abstract. Jezus maakt dit echter concreet langs een parabel.
- Voor de lezingen van deze zondag: klik hier.
Apocrief
Het boek Wijsheid is wellicht geschreven in Alexandrië, rond 50 vóór Christus, misschien zelfs rond de tijdwisseling. Het is dus een bijzonder jong geschrift in het Eerste (Oude) Testament, en is bovendien in het Grieks geschreven, niet in het Hebreeuws. Vandaar dat dit boek niet door iedereen wordt erkend. Het is 'apocrief': voor sommigen 'weggeborgen'. In protestantse Bijbelvertalingen vind je het boek Wijsheid doorgaans niet terug.
Wat is wijsheid dan? Een vrije vertaling van een fragment uit Wijsheid 6, dicht bij de tekstinhoud, omschrijft haar als volgt:
Wijsheid
De wijsheid straalt en ze verwelkt niet.
Ze wordt gemakkelijk herkend door wie om haar geeft,
en wordt vlot gevonden door wie haar zoekt.
Ze toont zich meteen aan wie haar wil ontmoeten.
Wie naar haar op zoek is bij het krieken van de dag
hoeft geen inspanning te doen: ze wacht al aan zijn deur.
Ieder die aan haar denkt, toont het grootste inzicht,
en wie wakker ligt over haar, is algauw vrij van zorgen.
Ze gaat immers zelf op zoek naar wie haar waard zijn,
ze komt innemend op hun weg, en raakt hen in elke gedachte.
Ze groeit uit diepe interesse, en daarin ligt de liefde.
(Wijsheid 6, 12-18a)
Dichter bij God
De wijsheid straalt en maakt zich kenbaar voor wie zich ervoor openstelt. (Wijsheid 6, 12) Het vraagt dus een inspanning van de mens zelf, maar die moeite wordt rijkelijk beloond: de wijsheid wordt vlot gevonden, want ze is zelf opzoek naar mensen die het waard zijn. (Wijsheid 6, 14-16) De wijsheid is dus een soort ideaal, dat vormelijk wordt voorgesteld in de beeldtaal van de schrijver. Het boek Wijsheid wordt overigens net als Spreuken (waaruit volgende week wordt gelezen) aan koning Salomo toegeschreven, om het werk meer belang toe te dichten.
Het verlangen naar wijsheid vertrekt uit interesse, openheid, ontvankelijkheid, en dus ook uit liefde, die aan alle voorgenoemde karakteristieken voldoet. De wijsheid uit zich in het onderhouden van de Wet, uit een levenswandel die omschreven kan worden als naderen tot God, dichter bij God komen. Langs de wijsheid nodigt God ons uit om dichter bij Hem te komen. God creëert dus een mogelijkheid die tegemoetkomt aan het grootste verlangen van iedere gelovige. God is onbereikbaar voor onze gedachten en onzichtbaar voor onze ogen. Met wijsheid komen we dichter bij Hem.
Leerschool van het leven
Deze wijsheid hoeft echt niet academisch van aard te zijn. Bovenal is ze een daadwerkelijke wijsheid: een praktische leerschool. Ze komt van Godswege en is dus voor iedereen toegankelijk, voor iedereen die God liefheeft. Precies daarom is het geen luie wijsheid: liefde vraagt om een blijvende investering. Anders verwelkt ze. Let wel: niet de wijsheid zal verwelken, wel jouw toegang tot die wijsheid.
Niet dom
Datzelfde beeld brengt Jezus tot leven in een parabel. Wees verstandig, zoals de slimme meisjes die wachten op de Bruidegom, die langskomt en hen naar het Rijk Gods zal brengen. (Wijsheid 6, 16a - Matteüs 25, 10) Wees voorbereid op zijn komst. Laat je niet door zijn komst verrassen, zonder er bij stil te hebben gestaan, zonder je best te hebben gedaan. (Wijsheid 6, 16b - Matteüs 25, 4) Sta bewust en alert in de liefde, leef de liefde. Laat je geloof geen lege doos zijn. Maak er werk van, maak er tijd voor, neem het mee doorheen je leven. Zo niet gaat de deur op slot. (Matteüs 25, 11)
Laat je geloof doorheen je leven meegroeien in wijsheid. Open je hart voor Gods Boodschap: beluister het Woord, en denk, spreek en handel er naar. Je geloof hoort een essentieel onderdeel te zijn van je leven, en geen passieve status of vage omschrijving pro forma. Wees waakzaam, voegt Jezus er aan toe. (Matteüs 25, 13) Je weet immers niet wat er komt. Wel weet je wat je nu al kan doen.
Over een kleine maand begint de advent. Vier zondagen bereiden we ons voor op Kerstmis, de komst van de Messias, de Zoon van God. Dat is een uitgelezen tijd van voorbereiding en van waakzaamheid. Nu al klinken deze woorden even. Berg ze niet te ver weg. Wees bovenal wijs, en handel wijs, ook vandaag. Want God is de bron van wijsheid, en die wijsheid wijst ons de weg naar God.
Nader bij U
Het doet mij spontaan denken aan een lied, waarbij ik me meteen een knetterend, warmgloeiend kampvuur inbeeld. De tekst (hier in de Vlaamse versie) drukt het verlangen uit om dichter bij God te komen, om te bestaan in zijn geborgenheid.
Nader bij U, mijn God, U naderbij,
zij ook de weg daartoe een kruis voor mij.
Wat ook mijn toekomst zij -
U nader, nader bij!
Nader bij U, mijn God, U nader bij.
Welnu, God mogen naderen, dat vraagt om een persoonlijke inspanning, een actieve inbreng, een bewuste ingesteldheid. Het vraagt om daadwerkelijke liefde voor God, in aandacht, in gedachten en in daden!