Stille Zaterdag is geen volwaardige dag. Het is een woordeloze leegte tussen Goede Vrijdag en de Paasnacht, die op zaterdagavond al begint. Nadat Jezus in het graf van Josef van Arimatea is gelegd en het graf is verzegeld, komt de spanningsboog in de vier evangeliën tot een rustpunt. In een nieuw hoofdstuk wordt dan het Paasverhaal verteld.
Heilige stilte
Er zijn twee verwijzingen naar de dag tussen de dood en verrijzenis van Christus. Bij Lucas is een volwaardige afsluitende zin aan de dag besteed: "Op sabbat namen ze de voorgeschreven rust in acht." (Lucas 23, 56b) Bij Marcus wordt inleidend op het Paasverhaal vermeld dat "de sabbat voorbij was..." (Marcus 26, 1a). De sabbat is een heilige dag, een rustdag. God rust op de sabbat, na zes dagen van schepping (Genesis 2, 2-3). Jezus rust na zijn verkondiging en zijn lijden op aarde op de sabbat.
Dat is Stille Zaterdag: een dag van overgang, zonder woorden, zonder inspirerende teksten. Misschien is Stille Zaterdag de contemplatieve hoogdag: de dag van de heilige stilte in meditatie. De dag is op een bijzondere wijze aan God toegewijd. De leerlingen en Maria zijn getuige van het einde van Jezus' aardse leven. Ze dragen zijn Woord mee in hun hart. De verrezen Heer zien ze nog niet onder hen, net zo min als wij. Toch is Jezus niet afwezig: ze zullen weldra merken dat Christus nooit meer weg zal zijn uit hun leven.
Wij bevinden ons op deze heilige Zaterdag tussen de Blijde Boodschap en het geloofsmysterie van de verrijzenis. We hebben verhalen, parabels, getuigenissen die ons kunnen inspireren. Tegelijk ervaren we dat geloof geen weten is. Op het ogenblik dat je iets weet en kent als feit, vergt het geen geloofsbeslissing meer. God is in Persoon niet tastbaar of zichtbaar aanwezig. Het dichtst zijn we bij Hem in de eucharistie. Stille Zaterdag is - net als Goede Vrijdag - een dag zonder eucharistie, tot de avond.
Stille Zaterdag is het kruispunt tussen de horizontale dimensie van de aardse verkondiging en de verticale dimensie van Pasen, Hemelvaart en Pinksteren in het christelijk geloof. Wanneer die twee assen in evenwicht zijn in ons persoonlijk geloof - de as van de aardse Jezus en zijn Boodschap die we kunnen lezen en overdenken; en de as van God die Drievuldig is en ons steeds weer ontglipt - dan is het een levend, dynamisch, harmonieus geloof.
Godsdienst is misschien niet zo mens-eigen als soms wordt beweerd. Een vaag gevoel "dat er misschien iets meer is", dat zit wellicht in onze menselijke code vervat. Maar zich openstellen en toevertrouwen aan een concrete maar tegelijk ongrijpbare God, is een heuse opdracht. In onze digitale tijden, met een constante prikkeling met allerhande Ersatz-middelen, van wegwerpbare hebbedingetjes tot voorbijgaande artiesten, wordt de eigenlijke spirituele nood omgeleid. Die ligt verborgen onder een hoop spullen, droombeelden en bezigheden. Dat is trouwens van alle tijden, telkens in een andere vorm. Er is niet veel nodig om te vervreemden van God. Vaak gebeurt het gaandeweg, ongemerkt.
Ontvankelijkheid
In de contemplatie richten we ons vanuit de wereld van woorden en gedachten naar het niveau van het onzichtbare en ontastbare. Contemplatie betekent dat je uit je vertrouwde omgeving wordt weggenomen. Dit is geen eigen verdienste, toch niet volledig. Het is je geloof verheffen tot een mystieke dimensie en van harte ontvankelijk zijn voor de genade, of eenvoudiger uitgedrukt: je in stilte volledig openstellen voor God. Contemplatie is bidden met lege handen en een open hart: zonder teksten, woorden of gedachten.
Dit is een belangrijk onderdeel in de dialoog die het gebed hoort te zijn. Wij loven God, danken Hem, vragen en smeken, maar luisteren we ook? Luisteren we met ons hart naar wat God ons wil vertellen? Belangrijk daarbij is de bewustwording dat we zelf de stilte niet opvullen met gedachten, maar dat we werkelijk openstaan voor de Gans Andere.
Meditatie en contemplatie worden soms tegelijk gebruikt, maar soms wordt er ook een onderscheid gemaakt. Meditatie is dan meer gericht op een woord, een gevoel, een thematiek, waar men in contemplatie de leegte en de stilte volledig in durft te gaan.
Groei in kwetsbaarheid
Contemplatie vergt oefening en geduld, maar is - mits volharding - een onbeschrijfbare meerwaarde voor je geloof en je bestaan. De drempel die je over moet, is je kwetsbaar op te durven stellen in je geloof, in de wetenschap dat je verbonden bent met God, Hij die je kent en doorgrondt (Psalm 139, 1b-2), en het inzicht dat je met veel andere christenen over de hele wereld in deze diepe spiritualiteit stapt.
Sta me toe deze aansporing mee te geven, op deze heilige dag. Laat Stille Zaterdag niet onopgemerkt aan je voorbijgaan. Geloven is een werkwoord, je geloof hoort je leven lang te groeien en met je mee te evolueren. Grijp de kans om ontvankelijk te zijn voor Gods genade in de stilte: niet één keer per jaar, maar op geregelde basis. Bid, maar waak ook. Waak bij het Woord, waak in de stilte, waak bij de Ongrijpbare, niet met zelfvervulling voor ogen, maar geloofsverdieping. Stille Zaterdag kan een begin of doorgroei zijn van een contemplatieve dimensie in je geloof.