Spiritueel en moreel hebben wij in het Westen de gewoonte om in te dijken. De klemtoon ligt inhoudelijk eerder op wat niet mag, op wat verkeerd is, en op de bestraffing daarvan. De joodschristelijke cultuur vertrekt uit de tien geboden, waarvan de meeste negatieve formuleringen zijn. Alleen het derde en vierde gebod - over de rustdag en het respect voor de ouders - zijn positief uitgedrukt. Het is ook niet vreemd dat er grenzen worden gesteld. Echter, er is ook een bemoedigende factor in ons geloof, en die wordt nog vaak onderbelicht.
- Voor de lezingen van deze zondag: klik hier.
Groei
God wil het beste in ons naar boven brengen. Dat is een methodiek die weinig grond heeft in onze katholieke traditie, waar gedachten of handelingen vaak ofwel verplicht, ofwel verboden waren. In ons geloof hoort echter een diepe dynamiek van groei en ontwikkeling te zitten. Jezus is van Godswege op aarde gekomen als ultiem teken van deze positieve betrokkenheid van God met ons, mensen: 'God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven.' (Johannes 3, 16a)
In het evangelie dat wordt gelezen op het feest van de Kruisverheffing vinden we deze bevestigende en motiverende Goddelijke bedoelingen heel duidelijk terug: 'opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.' (Johannes 3, 16b) De nadruk ligt op de redding, op het eeuwig leven. God wil ons tegemoet komen en ons de Weg aangeven wanneer we dreigen te verdwalen. Verdwalen door onoplettendheid of door onwetendheid, maar even goed door het stellen van verkeerde prioriteiten.
Herleiding
Jezus is niet gekomen met een boodschap van straf en oordeel. Die laatste worden door Jezus enkel vermeld als waarschuwing. 'God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door Hem te redden.' (Johannes 3, 17)
Helaas wordt de Boodschap van Jezus soms herleid tot een morele keuze, gekoppeld aan een streng oordeel. Vroeger was dit sterk aanwezig, maar ook vandaag blijft deze reductie bestaan. Dat is makkelijk, duidelijk en eenduidig. Het is ook doeltreffend: met angst houd je mensen vast. Het doet echter weinig recht aan de Boodschap van Jezus. Eigenlijk moeten we ons bij iedere mening, interpretatie of samenvatting van de christelijke boodschap gewaar zijn van een risico op herleiding tot een agenda. Daar dient ze immers niet voor, maar de fout is gauw gemaakt.
Dichterbij
De komst van Jezus is belangrijk in Gods heilsplan, onafwendbaar zelfs. Er moet bijgestuurd worden. De afstand tussen God en mens leidt tot een verstoorde geloofsrelatie, zo blijkt. Door de invloed van macht, geld en eer bij de machtshebbers en lauwheid en gelatenheid onder de mensen, is Gods Verbond vervaagd. (Jeremia 6, 9-16 en 8, 4-12)
De Heer heeft daarom geen halve maatregelen aangewend om zijn doel te bereiken. In Jezus is God mens geworden en heeft Hij als gelijke onder ons gewoond: 'Hij werd gelijk aan de mensen, en als mens verschenen heeft Hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis.' (Filippenzen 2, 7b-8) Dichterbij kan God ons niet naderen.
Paradox
Het feest van de kruisverheffing draagt een paradox in zich: 'De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft, opdat iedereen die gelooft, in Hem eeuwig leven heeft.' (Johannes 3, 14-15) We vieren dat God ons nabij is, maar tegelijk dat het Goddelijk naderen bijna compleet misbegrepen is. Jezus heeft deze Goddelijke genadegave met de dood aan het kruis moeten bekopen. En daarmee heeft Hij ons vrijgekocht.
Zijn dood is niet het einde, maar markeert een nieuw begin. Het onrecht krijgt niet het laatste woord: deze afwijzing het luidt juist een Nieuw Verbond in voor wie wél in Hem gelooft. Dat is de paradox van het kruis en van ons geloof: de dood en verrijzenis van Jezus schenkt ons nieuw Leven. (1Johannes 4, 9 en 1Petrus, 2, 24) Dat wil God ons schenken. Hij wil ons redden, niet straffen.