Ik moet nog steeds glimlachen als ik er aan terugdenk. Het moet ergens in 1988 geweest zijn. Dat was nog de tijd dat de Vlaamse openbare omroep, het huis van vertrouwen, anderhalf televisienet had: het tweede net was vijf dagen per week een paar uurtjes in de ether, daarbuiten was er testbeeld en vooral sneeuw. Het eerste net blonk uit in ‘Uitzendingen door derden’, ‘Kunstzaken’ en opvoedende programma’s in prime time: over cijfercodes die in werken van Bach verstopt waren en zo. Er was nog geen commerciële televisie. We keken dus massaal naar Nederland, naar allerlei populaire spelshows.
Strijdkreet
Zo herinner ik me een programma met allerlei opdrachten,
waaronder een proef waarin een kandidate moest kiezen tussen vier deuren. Ze
waren allemaal in massief hout, maar eentje was van karton. De kanditate moest
de juiste deur kiezen en die intrappen. Daarna volgden nog twee muren met telkens
vier deuren. Alle deuren leken precies op elkaar, er was geen enkele aanwijzing.
Annet heette de kandidate die ik me herinner. Ze zette zich schrap en riep haar
strijdkreet: “Retteketet, hier komt Annet!”. Kort maar krachtig. Het publiek ging uit zijn dak,
vooral omdat Annet haar kreet bij andere opdrachten ook telkens weer
uitschreeuwde. Het is nog steeds een dingetje in Nederland.
Kiezen is verliezen
Dat fragment uit mijn kinderjaren kwam meteen bij me op toen ik het evangelie van deze zondag las. Het menselijk brein maakt soms vreemde kronkels. Alhoewel, het is geeneens zo ver gezocht. Ook wij worden in ons leven met veel deuren geconfronteerd. Net als Annet hebben we de keuze: de juiste deur of een egocentrische deur: van het eigenbelang, van het geld, van de macht bijvoorbeeld. De deuren naar het menselijk succes zijn aanlokkelijk. Het is in de drukte van elke dag niet altijd even duidelijk welke deur naar Jezus verwijst.
Toch worden wij niet voor de keuze gesteld zoals Annet. Zij
zag allemaal gelijke deuren, zonder te weten welke de juiste was. Jezus maakt
meteen duidelijk dat Hijzelf de deur is (Johannes 10, 7). We worden uitgenodigd
en verwelkomd om zijn weg te kiezen. Annet niet, zij kon zich zomaar tegen een
keiharde deur storten. Wij kennen Jezus en herkennen zijn stem. (Johannes 10,
3-4) Met een beetje helderheid van geest, kunnen we ons volgens Jezus dus niet
vergissen.
'Ik ben'
In het Johannesevangelie doet Jezus in het totaal zeven “Ik
ben”-uitspraken (in het Grieks: “ego eimi”), waarin Hij langs een beeld of een
begrip zijn Messiaanse zending bevestigt. Jezus omschrijft zichzelf als “het
Brood des levens”, “het Licht van de Wereld”, “de Deur”, “de Goede Herder”, “de
Opstanding en het Leven”, “de Weg, de Waarheid en het Leven”, en “de Wijnstok”.
Het zijn allemaal symbolische omschrijvingen, met een zeker mysterie eraan
verbonden. Jezus geeft geen wetenschappelijke uiteenzetting over zijn diepste
Goddelijke identiteit.
Wanneer Jezus zichzelf als één van meerdere deuren ziet, dan
erkent Hij onze vrijheid. We hebben de keuze om zijn deur te kiezen of een
andere. Hij bevestigt meteen ook dat er in het leven vaak verschillende keuzemogelijkheden
zijn. Geloven in God is geen vanzelfsprekendheid, maar een bewuste keuze naast
veel andere.
Realiteit
Geloven in Jezus wordt ten onrecht verweten een vlucht te zijn van vrijheid en realiteit. Het tegendeel is waar. Geloven staat midden in het leven en wij kiezen bewust om zijn Weg te gaan. Het is geen vlucht, maar een perspectief, een meerwaarde, een houvast. Die zaken worden benoemd in de “Ego eimi”-uitspraken van Jezus. Met of zonder strijdkreet: Jezus’ stem roept ons. Aan ons de keuze!